9 tips om eigen kracht samenleving te vergroten
Op 21 maart 2013 organiseerde ik mijn eerste ‘gratis’ netwerkbijeenkomst Overleef jij zonder hulp van de overheid?. Aan het einde van deze bijeenkomst lanceerde ik mijn eerste blog. Het leidde tot berichten in de media ‘Gemeentesecretaris vraagt hulp bij inwoners voor modernisering!’. Op mijn eerste netwerkbijeenkomst en hulpvraag kwamen veel en mooie commentaren. Uit de commentaren leid ik af dat er een snaar is geraakt. Wij hebben met elkaar een goede energie, inspiratie en verbinding tot stand gebracht. Ik heb gemerkt dat er een positieve onderstroom van mensen is, die zelf in actie komen. Zij organiseren zich met anderen en kunnen het verschil maken en een beweging in gang zetten.
Wij zijn met z’n allen op zoek naar een nieuwe balans tussen overheid en (partijen in de) samenleving. Er is een nieuwe taakverdeling tussen overheid en inwoners aan het ontstaan. Inwoners nemen steeds vaker zelf initiatief om hun buurt of omgeving te verbeteren. Zij vragen daarbij een meer faciliterende en ondersteunende rol van de overheid. Hoe kunnen overheden zo goed mogelijk met deze rol omgaan? Hoe we meer kunnen met minder overheid? Hoe is het mogelijk voor de overheid om een stap terug te doen?Hier vind je 9 tips om de eigen kracht van de samenleving te bevorderen en te behouden:
1. Vertrouw de inwoners weer.
Ga er gewoon weer eens van uit dat de inwoner het zelf prima kan, samen met zijn omgeving en zelf het beste weet hoe te organiseren voor zichzelf. Inwoners maken hun eigen keuzes, kennen hun opties. En als ze de professionele overheid inschakelen dan zijn ze niet langer passief ontvanger, maar vrager, opdrachtgever en co-producent. De calculerende inwoner bestaat misschien wel niet.
2. Geef de inwoners de ruimte.
De inzet van de overheid is erop gericht om te worden ingepast in oplossingen van inwoners. Hun prioriteiten, hun tempo en hun manier van leven wordt leidend voor de overheid. Overheidsparticipatie bij burgerinitiatief dus ipv de tegenhanger van burgerparticipatie bij overheidsbeleid. De overheidsparticipatie is gericht op het benutten van de inventiviteit van inwoners en op het daarbij wegnemen van belemmeringen en het faciliteren om dingen mogelijk te maken.
3. Stimuleer de inwoners onafhankelijk te worden van de overheid.
Inwoners zijn misschien wel te afhankelijk geworden van de overheid. Om nog erger te voorkomen, is het belangrijk dat inwoners steeds meer onafhankelijk worden. Dat wil niet zeggen dat je inwoners helemaal moet loslaten, maar wel stimuleert om onafhankelijk te worden. Het zal ook de band met de inwoners ten goede komen, want die afhankelijkheid werkt beklemmend voor de inwoners.
4. Geef aan professionals de ruimte om een vertrouwensband met inwoners op te bouwen.
Overheidsprofessionals krijgen de ruimte om een vertrouwensband met inwoners op te bouwen. Zij komen aan de vraag van inwoners tegemoet. Ze mogen van protocollen afwijken. Zij gaan netwerken met inwoners aan. Met inwoners zetten zij nieuwe initiatieven op. Overheidsprofessionals leren samen met inwoners en leggen achteraf verantwoording af.
5. Stel je bescheiden op als overheid.
De overheid stelt zich bescheiden en dienstbaar op. De overheid richt zich alleen op de meest kwetsbare inwoners. De overheid zoekt actief naar alternatieven om te voorkomen dat kwetsbare inwoners tussen wal en schip belanden. De overheid helpt bij het verhelderen van hun vraag, het zoeken van de eigen kracht en beperkingen en het mobiliseren van het eigen netwerk van inwoners. Intensieve overheidszorg blijft beschikbaar als dat nodig is.
6. Zoek naar ‘Best Persons’ in wijken en buurten
In alle wijken en buurten zijn wel mensen te vinden, die buiten de lijntjes kleuren, creatief omgaan met regels of voorschriften en goed naar bewoners kunnen luisteren. Ze worden ‘Best Persons’ genoemd. Het zijn vaak probleemoplossers, die in staat zijn om anderen aan zich te binden. Zij vallen op door hun onorthodoxe aanpak en doordat ze een zichtbaar resultaat boeken. Deze creatieve mensen zijn een voorbeeld voor anderen, doordat ze een combinatie van ondernemerschap en betrokkenheid aan de dag leggen. Iedere gemeentelijke overheid zou actief op zoek moeten gaan naar deze ‘Best Persons’ in wijken en buurten en met hen willen samenwerken.
7. Werk via netwerken, online en offline.
Zet digitale netwerken (van netwerken) om in menselijke netwerken. Leer je inwoners en hun buren kennen. Weten wat zij elkaar te bieden hebben aan talenten, materialen en contacten. Ook in de eigen straat weten buren dat lang niet altijd, terwijl we elkaar prima kunnen helpen in allerlei situaties, al bij heel kleine ‘rampen’ of juist om die te voorkomen. Help elkaar, ook als de nood niet al te hoog is. Dat is duurzaam leven. Wanneer je elkaar echt nodig hebt, is je netwerk meer dan een linkje en is hulp nabij. Zelfredzaamheid bereik je samen. Zelfredzaamheid wordt zo doende samenredzaamheid.
8. Faciliteer als overheid initiatieven van burgers door eenmalige donatie, via het creëren van regelruimte, of via het leggen van verbindingen.
Onze inwoners laten zich vaak niets aangelegen liggen wat de overheid vindt dat het beste is. Mensen proberen eerst zelf te regelen en bekijken daarna of “het aanbod” van de overheid daar in past. Als mensen zich inzetten voor de samenleving, dan gebeurt dat op informele wijze en al doende. Daar zit de kracht in. En de overheid faciliteert en moedigt aan. Dus niet wegduwen, maar omarmen door het ondersteunen bij het bouwen van netwerken.
9. Werk als 1 overheid
De inwoner ziet de verschillende overheden niet als verschillend. Werk dan ook als 1 overheid. Zorg dat je als overheid snel de juiste overheidsprofessionals, Best Persons en anderen vindt, die nodig zijn rond een maatschappelijke of ruimtelijke opgave en laat hen integraal samenwerken.
Conclusie
Wij inwoners zijn de overheid. Samen sta je sterk. Hoe reageer je op deze trend als overheid, als overheidsorganisatie of als overheidsprofessional? Hoe houden we toch onze voorzieningen voor inwoners op peil? Hoe gebruik je informele structuren? Hoe benut je bestaande en nieuwe netwerken van verbindingen zonder enige vorm van regie vanuit de overheid? De hierboven genoemde tips kunnen jouw overheidsorganisatie helpen.
Dus vraag jezelf af wat doet jouw overheidsorganisatie om eigen kracht van de samenleving te vergroten en te bevorderen? Wat doe jij?
Plaats in het commentaarveld hieronder welke van de tips hierboven je al gebruikt, en welke ervan je nog kunt verbeteren in jouw overheidsorganisatie.
En als je nog een andere tip hebt om de eigen kracht van de samenleving kunnen vergroten en bevorderen… Ik ben benieuwd om die van je te horen!
En vind je dit artikel waardevol? DEEL het dan met je netwerk, door op de tweet, Like Share of een van de andere knoppen te klikken, zodat ook de mensen in jouw netwerk de eigen kracht van de samenleving kunnen vergroten en bevorderen.
Hartelijke groet,
Alexander
Gouden tips, voor alle partijen! (Ook voor ons inwoners)
Lang geleden zei een wijze man het volgende:
‘Denken alleen brengt niets in beweging: dit gebeurt pas als het zich toespitst op een doel en een daad.’
En dit is precies waar we op dit moment nog tegen aanhikken in onze gemeente. Ik heb goede hoop dat we binnenkort daadwerkelijk samen een paar leuke projecten gaan doen voor mijn dorp. En door het te gaan doen, zal de samenwerking op gang gaan komen. Dit zal natuurlijk met vallen en opstaan gebeuren, maar dit maakt niet uit …. gaat namelijk helpen met een lerend geheel te worden en te blijven.
Ik denk dat:
– we gezamenlijk onze missie moeten gaan ‘vinden’
– we gezamenlijk onze strategie moeten ontwikkelen (en dit continue blijven doen)
– we met elkaar naar een taakcultuur moeten groeien
Een paar zinnen van een enthousiaste inwoner van Vinkeveen
Ga allereerst als overheid gezamenlijk voor de Quick Wins. Daarmee toon je aan dat burgerparticipatie echt werkt. Bouw daarna gezamenlijk op naar het oplossen van grotere maatschappelijke uitdagingen.
1. Vertrouw de inwoners weer.
Vertrouwen van de bewoners betekent ook vertrouwen in de professionals. Want dat zijn ook bewoners.
Als de professionals steeds hun werk en hun inzet moeten verantwoorden vanuit een kwantitatieve insteek, wordt het kwalitatieve niet echt zichtbaar. Dus zal er ook iets moeten veranderen in de wijze waarop de overheid de illusie van controle hanteert.
Alleen zo kan je het onderstaande werkelijk voor elkaar krijgen. Want vertrouwen opbouwen, is werken aan kwaliteit. En dat is vaak niet te meten met de kwantitatieve indicatoren, die de meeste overheden (nog steeds) hanteren.
4. Geef aan professionals de ruimte om een vertrouwensband met
inwoners op te bouwen.
Het gaat dus niet om een of/of keuze palet.. het gaat om en/en/en om win/win/win mogelijk te maken. Een overheid die verder durft te kijken dan het in balans brengen van hun huishoudboekje.
Mooi geschreven, succes met de uitvoering! De raad is het doek, de inwoners zijn de verf, het apparaat is de schilder en het raadsprogramma zou het schilderij van de gemeente kunnen zijn.
Samenredzaamheid gaat het overheidswoord van 2014 worden.
Mijn aanvullende tip zou zijn:
Gemeenten zorg voor 10 samenredzaamheid projecten in je gemeenschap. Kader is budget neutraal en focus op je buurt/wijk/verenigingsleven.
Groetjes Mat
Heel goed deze discussie, maar wie is die zelf-redzame burger en zadelt die een ander burger niet op met de gevolgen van zijn handelen. We doen nou net alsof de calculerende burger niet meer bestaat. Ik zelf zit met heel veel gedoe, omdat een hobbyboer achter mijn woning zonder enige vorm van fatsoen een weiland open trekt, drainage aanlegt, zand stort, een stalling bouwt, afrastering en ja hoor ; de buurt is er (hobbymatig) aan het dresseren geslagen. Ik moet wat gaan doen, want anders krijg ik later te horen; waarom heeft u eerder niet ingegrepen. De zelfredzame burger in dit geval gaat zijn gang en heeft maling aan andere belangen in de buurt. Dus overheid: er zijn ook veel zelfredzamen die naar zich toerekenen. Binnenkort moet ik een handhavingsverzoek indienen bij de gemeente. Op zo’n moment ben je al klaar met de term zelf-redzame burger en vertrouwen. Ik ben ook zelf redzaam, maar ik kan de puin ruimen. Dat is een negatieve rol… Ik ga binnenkort weer praten, maar het zal wel weer een ‘NEE’ worden, alleen al omdat er geld mee is gemoeid. Dus overheid schaf regels niet af, alleen maar omdat de burgers zichzelf wel kunnen redden.